Kafana – tradicionalna zadužbina u Srba, mesto dobrog provoda i još bolje rakije, mesto gde ljudi uđu ne poznajući nikoga, a izađu sa četiri kuma.
U devetnaestom veku, u vreme formiranja moderne srpske države, privatne kuće nisu bile mesta u kojima se odvijao bogat društveni život. Kako se to odvijalo za vreme vladavine Turaka , živelo se porodičnim životom skrivenim od pogleda.
Van porodice, poslovi su se odvijali u čaršiji i u kafanama koje su bile centar društvenog života. Tu su se zbirali trgovci i zanatlije, tu su zaključivani i otplaćivani zajmovi, tu su zaključivani brakovi, kumstva, prijateljstva… Tu se vodila politika, pisala pisma, tužbe i žalbe… Jedno od mesta koje je bilo važna tačka okupljanja jeste svakako i kafana „Znak pitanja“.
Kuću u kojoj se nalazi pomenuta kafana po nalogu kneza Miloša podigao je Naum Ičko 1823. godine. U putopisima iz 19.veka često se pominje “Srpska kafana” koja je smeštena u ovoj kući, kao jedna od retkih i najlepših svoga vremena, u koju svraćaju poznate ličnosti iz kulturnog i javnog života, među kojima je bio i Vuk Karadžić.
“Srpska kafana” je bila stecište tadašnje kulture, ali bez obzira na važnost gostiju, knez Miloš je 1824. zabranio da se puši pred kafanom jer je nalazila “sproću crkve”.
Na samom ulazu u kafanu dočekuje veoma ljubazno osoblje koje vam otvara vrata, pridržava jaknu, prati do stola. Enretijer vraća u 19. vek: niski stolovi sa stolicama tronošcima, u uglu stari šporet pored koga su poređana drva, a prozori su ukrašeni, gitarom, violinom, sušenim belim lukom, paprikom, ukrasnim tikvama.
Promena imena
Zbog zasluga u lečenju ranjenika kuća je postala vlasništvo Ećim-Tome Kostića, zeta Nauma Ička i kafana u prizemlju se zvala “Ećim-Tomina kafana”. Kasnije kako je kafana menjala vlasnike zvala se “Kod pastira”, a zatim “Kod Saborne crkve”. Međutim, taj naziv se nije dugo zadržao. Ovo ime nije bilo u skladu sa Uredebom o mehanama, a i crkvene vlasti su smatrale da naziv predstavlja uvredu za instituciju crkve. Vlasnik je kao privremeno rešenje, do okončanja spora sa vlastima, a i kao svojevrstan protest postavio samo znak pitanja “?”. Ovaj naziv je sačuvan do danas.
Spomenik kulture
Odmah po završetku rata, 1946.godine kafana “?” je proglašena za spomenik kulture. Od tada pa do dana današenjeg, sem zaštitnih radova, nije ništa menjano, niti dorađivano na kući. Objekat nikada nije promenjen, kao ni svrha. Bila i ostala je kafana u kojoj se okupljaju mnoge ugledne ličnosti.
(Srbija Danas)
