S obzirom na to da mnoge stare građevine u Vrbasu i okolnim selima po svom izgledu i nekadašnjoj nameni predstavljaju vrednu kulturno-istorijsku baštinu lokalnog, pa i šireg značaja, Direkcija za izgradnju opštine sačinila je popis objekata koji zaslužuju da budu stavljeni pod nadzor države, a konačnu odluku o tome doneće Republički zavod za zaštitu spomenika, a radi se o zdanjima podignutim uglavnom u drugoj polovini devetnaestog i početkom dvadesetog veka za koje se procenjuje da bi ih trebalo restaurisati i vratiti im stari sjaj.
Do sada je pod zaštitom države bio samo deo glavne ulice u Vrbasu sa nekoliko starih vila i većih porodičnih kuća, građenih uglavnom u baroknom ili vizantijskom stilu, ali za njihove vlasnike to nije bila smetnja da im kroz razne adaptacije i dogradnje naruše prvobitni izgled. Zaštićeno je takođe i nekoliko verskih objekata i stabala bele topole, a sada je predloženo da se i čitav jedan kvart glavne ulice stavi pod nadzor Zavoda za zaštitu spomenika.
Kada smo kod arhitekture i građevina koje sa sobom nose određenu znamenitost, ne smemo a da izostavimo “Tomanovu vilu”.
Naime, vilu je sagradila jevrejska veleposednička porodica Toman, kao reprezentativnu kuću za stanovanje. Zgrada je sagrađena početkom XX veka, po projektu arhitekte iz Budimpešte.
Porodica Toman je imala velike posede na severu Vrbasa, gde se i danas nalazi salaš sa imenom veleposednika. Pre desetak godina je izvršena revitalizacija i nalazi se u odličnom je stanju i pod zaštitom je države.
Pored “Tomanove vile” još jedan simbol Vrbasa jeste i dvorac “Tabori”
Dvorac je sagđaden polovinom XIX veka za vlasnika koji ni danas nije poznat u neposrednoj blizini železničke stanice, pa ga je tako početkom XX veka zgradu je otkupio Tabori Đula.
U neposrednoj blizini dvorca je bila gostiona porodice Tabori, koja je do nedavno radila pod drugim imenom i u vlasništvu drugog gazed, pored toga, porodica Tabori, zadržala je dvorac do 1944. godine kada im je država zaplenila posed.
Inače, na već postojećem spisku objekata od velikog značaja nalaze se dve kuće u Ulici Maršala Tita, hram SPC Vavedenja Presvete Bogorodice, Reformatorska crkva, partizanska baza Centar, arheološko nalazište Čarnok, kao i veliki broj spomen-ploča i bista.
Postoje i još neke karakteristične i, u građevinskom i estetskom smislu, vredne građevine poput nekadašnjeg bioskopa u centru Vrbasa, kao i nekoliko objekata u selima ove opštine, čiji su izgled i namena bitno promenjeni, a koje imaju lokalni kulturno-istorijski značaj, mada nikada nisu bili proglašeni za kulturne spomenike.
