O prošlosti gradova i krajeva malo se zna. Mnogo manje nego što se misli. Čak i kad je o istoriji nekog mesta ostalo dosta tragova, kad ima dosta pisanih svedočanstava, većina prošlosti tog mesta ostaće prekrivena velom tajni i nagađanja.
Tu sudbinu deli i Smederevska Palanka, gradsko sedište istoimene opštine u smederevskom kraju, u kojem živi više od dvadeset hiljada ljudi.
Istorija kaže, ako ne laže, a ništa nije izvesno, da je pre sadašnjeg promenila sedam-osam imena. Mada se sa sigurnošću može tvrditi samo da se u vreme turske okupacije sadašnje naselje zvalo Hasan pašina palanka. Sve drugo je podložno razločitim tumačenjima.
Arheološka istraživanja koja su vršena na teritoriji opštine Smederevske Palanke, pokazala su da se na ovom području nalazila brojna naselja stara približno 4500—5000 godina. To se u istoriji naziva ranim neolitom. Na lokalitetu Medvednjak pronađen je urezan lunarni ciklus na kljovi divljeg vepra, star osam hiljada godina. Osim njega kao značajna vode se nalazišta Zmajevac, Šiljakovac, Novaci i Staro selo kod Selevca. A na području opštine tih nalazišta ima više od dvadeset i pet.
Da su ljudi ovde živeli vekovima i hiljadama godina unazad ne treba dokazivati i ne trebaju arheolozi. Zemljište je plodno, klima je dobra, krajem protiču dve reke, Jasenica i Kubršnica. A u neposrednoj blizini su Konjska, pa Velika Morava i Dunav. Uz sve to prirodno je da su ovim krajem prolazili značajni putevi. Pre hiljada godina, kada su sredstva za savlađivanje velikih vodenih prepreka, bila slaba i retka, Dunav je predstavljao teško premostivu prepreku pa je logično da su oni koji nisu mogli da ga prebrode a postanak i istorija su ih smestili na njegovu desnu obalu najčešće uz nju i putovali. S jedne strane ne možeš je lako preći, a s druge strane kud ćeš bolji orjentir ako putuješ prema Bliskom istoku i u suprotnom pravcu, prema Beču, Rimu i Alpima.
Od tih puteva danas je najpoznatiji Carigradski drum, glavna evropska saobraćajnica Osmanlijskog carstva, ali istoričari tvrde da je još u doba Rimske imperije kroz palanački kraj prolazio ogranak njihovog vojnog puta, Via militaris, koji je spajao dve rimske prestonice, Rim i Konstantinopolj.
Kroz Palanku prolazi i prva srpska i balkanska železnička pruga, kojom je 1884. godine prošao prvi voz od Beograda do Niša. Danas kroz Palanku prolaze vozovi za Niš, Skoplje, Solun, Atinu, Sofiju i Istanbul, a ako država ispuni obećanje, odnosno ako bude imala para, ovda bi za desetak godina mogla da prođe i takozvana brza pruga, na kojoj bi vozovi dostizali i brzinu od 150 kilometara na sat. Desetak kilometara istočnije od pruge je još veća i frekfentnija drumska saobraćajnica, autoput od Mađarske i Beča, preko Niša, ka Solunu, odnosno Bugarskoj i Turskoj.
Na području opštine otkriveno je oko 25 nalazišta zanimljivih za arheologe. Arheološka istraživanja, započeta 1968. godine, otkrila su naseobine iz ranog, srednjeg i poznog neolita, uključujući oruđe, oružje i druge predmete koje su koristili ljudi ovog vremena. Na lokalitetu Zmajevac i Majdan pronađeni su predmeti takozvane Starčevačke kulture iz ranog neolita, od 5000. do 4500. godine pre nove ere i to – oruđe i oružje od kremena, posuđe, kao i antropomorfne i zoomorfne figurine. Ovi predmeti čuvaju se danas u Narodnom muzeju u Smederevskoj Palanci, čineći jedan segment njegove velike stalne postavke. Posebno značajan predmet sa ovog lokaliteta je antropomorfna figurina, trouglaste glave koja izrasta iz stubastog tela. Ova figurina, koja predstavlja boginju majku, korišćena je u ritualnoj praksi. Na lokalitetima Majdan kod Grčca i Staro Selo kod Selevca, pronađeni su predmeti koji su pripadali takozvanoj Vinčanskoj kulturi mlađeg neolita. U ovoj zbirci predmeta, koje takođe čuva palanački Narodni muzej, dominira antropomorfna i zoomorfna plastika. Antropomorfne figurine ovde su mnogo razvijenije od starčevačkih, pa ovi predmeti pobuđuju posebnu pažnju i divljenje. Jedino je na lokalitetu Medvednjak pronađen celovit žrtvenik Vinčanske kulture, pa je ovaj predmet izlagan, pored ostalog, u Britanskom muzeju u Londonu, u Nemačkoj i u Danskoj. U potonjim vremenima, u ovim krajevima nastanjivali su se Iliri i Tračani, a zatim Rimljani, o čemu svedoči, pre svega, ostaci rimskog novca, koji čine numizmatičku zbirku Narodnog muzeja u Palanci.
Naselje za koje se sa velikom sigurnošću može utvrditi da se nalazilo na mestu sadašnjeg grada prvi put se pominje u 11. veku, 1020. godine, pod nazivom Bela Crkva – u Povelji cara Vasilija II, kojom se reguliše status Ohridske arhiepiskopije. Ovo ime grad je nosio sve do kraja 16. veka, kada je najpre dobio ime Palanka, zatim Velika Palanka, pa je sredinom 17. veka nazvan Hasan-pašina Palanka. Pre toga grad je navodno nosio sledeća imena: Aspri Eklesija, Bink Palanka i Jeni Palanka.
Ime Hasan pašina palanka grad je dobio po turskom funkcioneru Hasan paši, koji je u zvanju beglerbega imao sedište u Temišvaru. Po drugima, ime je dobio po bosanskom paši Hasan paši, u 16. veku. Najstariji turski pisani dokument u kojem se pominje grad na Jasenici potiče iz 1463. godine. Znači iz vremena pada srpske despotovine, čija se prestonica nalazila u obližnjem Smederevu.
Posle progona mrskog islamskog okupatora, a koji okupator nije mrzak, ostalo je samo ime Palanka. A kako u Srbiji ima mnogo Palanki, od Bele i Brze, do Krive i Bačke, neko je odlučio da ovoj doda prefiks smederevska.
Početkom 15. veka, u blizini današnje Smederevske Palanke, najverovatnije u ataru sadašnjeg prigradskog sela Pridvorice, nalazio se letnjikovac Despota Đurđa Brankovića, grad po imenu Nekudim, koji je verovatno, sagradio ujak i prethodnik despota Đurađa na srpskom prestolu, despot Stefan Lazarević. O burnim vremenima, ali i o značaju ovog naselja, svedoče i geografske karte iz davnih vremena, najpre ona štampana u Rimu 1689. godine, isečak iz nemačke geografske karte iz 1699. i naposle, austrijska ratna karta iz 1717. godine.
O vremenima od pada despotovine pa do oslobođenja od Turaka malo se zna. Tek nešto više svedočanstava ostavljeno je u vreme kada je goneći Turke u ovim krajevima njihovu zamenila austrougarska okupacija. Ali i to su šturi zapisi o nazivima naselja, značajnim građevinama i opisima života stanovništva. Koje je živelo u teškoj bedi i zaostalosti.
Tek sa izbijanjem Prvog srpskog ustanka u kojem je palanački kraj igrao značajnu ulogu, a i jedan od najvažnijih karađorđevih ustanika i komandanata Stanoje Glavaš iz ovog je kraja, počinje postepeni preporod stanovništva. Buđenje nacionalne svesti, izgradnja škola i crkava, interesovanje za opismenjavanje….
U Prvom i Drugom svetskom ratu na području grada nije bilo značajnijih ratnih dejstava. Međutim, od okupatorskog terora i raznih boleština, posebno u Prvom svetskom ratu, stanovništvo je doživelo masovno stradanje. Zanimljivo je da je u vreme agresije fašista iz Zapadne Evrope i Amerike na Srbiju 1999. godine, Smederevska Palanka bila jedna od retkih opština koja nije bila meta bombardovanja.
Posle završetka Drugog svetskog rata vlast su preuzeli komunisti i mada, kao što je već rečeno, u ovom kraju nije bilo većih borbenih dejstava, a ni zabeleženih junaštava, većini ulica, ustanova, škola itd. dali imena po poginulim pripadnicima partizanskog pokreta.
Od tada do danas privreda Palanke se dobro razvila a nosilac privrednog razvoja bila je kompanija GOŠA, čuvena i izvan granica bivše Jugoslavije.
Projekat je finansiran iz budžeta opštine Smederevska Palanka. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
