Velika Plana je opština koja može da se podiči činjenicom da na svojoj teritoriji ima više crkava i manastira nego naseljenih mesta.
Grad i 12 seoskih naselja imaju ukupno 17 crkvi i manastira. Nema ni jednog sela koje nema svoju svetinju.
Najpoznatije velikoplanjanske svetinje su manastiri Koporin i Pokajnica, koji su na dobrom glasu i među pravoslavnim vernicima izvan Srbije i godišnje ih posete desetine hiljada vernika.
Manastir Koporin se nalazi desetak kilometara od Plane prema Rači. Nikao je oko crkve koja je posvećena Svetom arhiđakonu Stefanu. Pisanih i drugih dokaza o vremenu kad je crkva podignuta nema. Na osnovu ktitorskog portreta na zapadnom zidu crkve, gde je Stefan Visoki prvi put prikazan sa znacima despotskog dostojanstva, krunom, skriptom i dolamom, istraživači su zaključili da se to dogodilo posle čuvene Angorske bitke 1402 godine.
Vladika braničevski Ignjatije se postarao da pored Koporina nikne veliki vinograd sa već poznatom vinarijom.
Manastir Pokajnica nalazi se na trećem kilometru puta od Plane ka Radovanju i Radovanjskom lugu, šumi u kojoj je 1817. godine ubijen vožd Karađorđe. Pokajnicu, jednu od najpoznatijih srpskih crkvi brvnara, podigao je 1818. godine knez smederevske nahije Vujica Vulićević, koji je, po naređenju kneza Miloša, organizovao ubistvo vođe Prvog srpskog ustanka.
Gradska crkva u Velikoj Plani, posvećena apostolima Vartolomeju i Varnavi, ove godine obeležava 70 godina postojanja. Pre toga, vernici iz Plane su na crkvenu službu išli u manastir Pokajnicu.
Vladika Ignjatije je pre mesec dana dao blagoslov da u Velikoj Plani počne izgradnja još jedne crkve. Svetinja će biti podignuta na brdu iznad grada, kraj novog gradskog groblja, a njenu izgradnju finansiraće lokalni privrednik Radovan Dimić i njegova porodica.
Desetak kilometara od Velike Plane, u Krnjevu, kraj prve seoska škola u Srbiji, koja je otvorena davne 1779. godine, nalazi se crkva brvnara posvećena Svetom Đorđu koja potiče iz prve polovine 18. veka i jedna je od najstarijih crkvi brvnara u Srbiji.
Pre pola veka narod krnjevački je podigao novu crkvu, koja je posvećena Svetom Savi i nalazi se na uzvišenju koje dominira iznad auto-puta Beograd-Niš, pa privlači pažu putnika. Posebno noću, jer je lepo osvetljena. Po nekim izvorima, to je prva pravoslavna crkva koja je u Srbiji podignuta u komunističkoj Jugoslaviji.
Crkva u Rakincu započeta je 1873. a završena 1875. godine, na zemištu koje je poklon Jovana Radojkovića. Posvećena je Saboru svetog arhangela Gavrila. Pre nekoliko godina, najviše zahvaljujući novcu koji je poklonio lokalni privrednik Radoslav Milićević, u porti crkve je sagrađen vrlo lep parohijski dom.
Ispred crkve se nalazi dostojanstven spomenik srpskim junacima, oficirima i vojnicima Vojske Kraljevine Srbije koji su poginuli u dva balkanska i Prvom svetskom ratu.
Veliko Orašje ima tri crkve. Glavna seoska crkva posvećena je svetoj Petki, ali onoj rimskoj Paraskevi, iz doba cara Hadrijana, sagrađena je 1890. godine. Podignuta je na temelju stare crkve, za koju je utvrđeno da je postojala još u vreme svetog Save.
Naime, arheološkim iskopavanjima zidina pronađenih na levoj obali Jasenice utvrđeno je da su u pitanju ostaci stare crkve. Pronađen je zid visok tri metara, nerazrušen, iznutra omalan i živopisan, a povrh cokle nađen je natpis: “1173. leta od Hrista obnovljena sei manastir sveta Petka“. Iskopana je iznutra jedna ploča bela, masna, glatka, koja je po svoj prilici nadgrobni kamen sa natpisom: “Stevan vojvoda kovinski“. Po oltaru, okrenutom ka istoku i po živopisu, vidi se da je bila pravoslavna crkva.
Zavičajni istoričar Milivoj Gavrilović ostavio je podatak da su na temeljima stare crkve otkopana i vrata sa natpisom: “Osvjati i pomaza hram sv. Ar. M. episkop Sava“.
U podnožju brega na kojem se nalazi Crkva svete Petke, u koritu Jasenice, je i manja crkvica posvećena svetom Pantalejmonu.
Pre dve godine, nedaleko od ove dve crkve, kraj mesnog groblja, vladika Ignjatije je osvetio manju crkvu koja je posvećena Svetom Tomi.
Najveće planjansko selo Lozovik ima dve crkve i obe su posvećene svetim apostolima Petru i Pavlu.
Starija crkva, brvnara, završena je 1831. godine, na imanju koje je selu, nakon povratka iz Jerusalima, gde je posetio Hristov grob, poklonio meštanin Ilija Raspopović. Dugo vremena to je bila jedina crkva i vernicima iz Miloševca, Saraoraca, Goloboka i Lugavčine. Lozoviku susednih sela.
Nova svetinja, koja je po izgledu identična crkvi u varošici Rača, započeta je 1888. godine a završena pet godina kasnije.
Crkva u Starom Selu posvećena je Svetom vaznesenju a projektovao je Svetozar Ivačković. Građena je 1822. i 1823. godine, u vreme kad je selo još uvek nosilo ime Adžibegovac. U porti crkve nalazi se izuzetno lep spomenik podignut u znak sećanja na 378 meštana, vojnika i oficira, koji su stradali u dva balkanska i Prvom svetskom ratu.
Inače, teritorijalno i katastarski, i manastir Pokajnica pripada Starom Selu.
Svetinja koja je podignuta u Donjoj Livadici, jedinom planjanskom selu koje se nalazi s desne strane Velike Morave, posvećena je svetom proroku Jelisiju. Sagrađena je 1892. godine, za vladavine Aleksandra Obrenovića, a i njenu portu krasi imponzantan spomenik Livađanima koji su u ratovima koji su vođeni na početku dvadesetog veka dali život za slobodu Srbije.
U teškim borbama od kumanovskog, preko cerskog i kolubarskog ratišta, do bitaka na Kajmakčalanu, Dobrom Polju i Veterniku stradalo je 280 Livađana.
Samo godinu dana posle Livadice, svoju seosku crkvu dobilo je i Novo Selo. Posvećena je svetom Georgiju. U znak sećanja na poginule ratnike iz ovog kraja u ratovima za oslobođenje Srbije 1912-1918. godine u porti je podignut spomenik od sivog mermera u obliku obeliska.
U jednom od najvećih planjanskih sela Miloševcu seoski hram je podignut 1870. godine a posvećen je Rođenju presvete Bogorodice.
Crkva presvete Bogorodice u Markovcu, jednom od najpoznatijih i najstarijih sela u Srbiji, koje se pominje još u turskom popisu iz 1476. godine sagrađena je 2002. godine, na mestu crkve koja je sagrađena 1872. godine. Međutim stara crkva je imala loše temelje pa je procenjeno da je treba srušiti i sagraditi novu.
Krajem devedesetih godina izgradnji seoske crkve pristupili su i meštani Trnovča. U hramu posvećenom Svetoj Trojici služba se vrši od 2000. godine. Selo je imalo i staru crkvu, sagrađenu uz groblje, još negde u 18. veku. Međutim, Velika Morava je to zemljište često plavila, pa su i crkva i groblje napušteni.
Većina ovih svetinja je više puta obnavljana. Negde je zamenjen krov, negde stolarije, u većinu je uvedeno grejanje, naslikane su nove freske, nabavljene nove ikone…
Od pre nekoliko godina Velika Plana ima još jednu crkvu. U etno-selu Moravski konaci vlasnik istog Dragan Kostjerčević je sagradio lepu crkvu brvnaru, koja je posvećena svetom Nikoli.
Projekat je finansiran iz budžeta opštine Velika Plana. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
