Crkva svetog velikomučenika Georgija u Smederevu po veličini je četvrta crkva u Srbiji, a i po arhitektonsim rešenjima koja su primenjena u njenoj gradnji spada u vrh pravoslavnih svetinja na ovim prostorima.
Ništa manje od spoljašnosti, snažan utisak na posetioce hrama ostavlja i njegova unutrašnjost, posebno šest ogromnih stubova, koji drže svodove pet kupola. Stubovi su obloženi sivo zelenkastim mermerom, a povezani su impresivnim lukovima velikog raspona, sagrađenim u vizantijskom stilu.
Ostalo je zapisano da je prilikom izrade projekta arhitekti Janu Nevoli kao uzor poslužila Crkva svete trojice u manastiru Manasija kod Despotovca. Verovatno je to bio zahtev opštine smederevske i tadašnjih crkvenih velikodostojnika, koji su želeli da hram po svom izgledu, veličini i raskorši bude dostojan ugleda nekadašnje srpske prestonice.
Crkva posvećena svetom Georgiju sagrađena je od 1850. do 1854. godine a glavni graditelj je bio Andreja Damjanov iz Velesa, jedan od najčuvenijih crkvenih graditelja Balkana u 19. veku.
Poznato je da je Damjanov sagradio više desetina crkava na prostoru sadašnje Makedonije, Srbije, Grčke i BiX i ostalim delovima nekadašnjeg Osmanskog carstva. Među njima su i Crkva svete Trojice u Mostaru, Saborni hram Roždestva presvete Bogorodice u Sarajevu, Crkva svete Trojice u Vranju i Crkva svete Bogorodice u Skoplju.
Ikonostas, pevnivce, propovedaonica, presto za arhiepiskopa i nasloni isklesani od belog mermera sa planine Venčac kod Aranđelovca, delo su majstora iz Beograda Evgenija Lavčevića.
Crkva Svetog velikomučenika Georgija, dugačka je 32, široka 18 a visoka 51 metar. Sa svojih pet kupola, dominira glavnim gradskim trgom u Smederevu i zajedno sa zgradama Suda i Opštinskog doma čini jednu izuzetnu arhitektonsku celinu nekadašnje prestonice Despota Stefana Lazarevića. Kad šetate trgom ispred crkve teško je proceniti šta ostavlja jači utisak: lepota građevina ili osećaj širine koji imate.
Švapski okupatori su je teško oštetili dva puta. Prvi put 1915. godine, kada je stradao i njen ikonostas. Na inicijativu Kola srpskih sestara, svetinja je obnovljena 1922. godine. A
Upravni odbor Crkvene opštine Smederevo je 1935. godine zaključio Ugovor o živopisanju hrama i izradi ikona za ikonostas sa Andrejom Vasiljevićem Bicenkom, akademskim slikarem iz Kijeva, koji je nakon što su komunisti izvršili državni udar u Rusiji prebegao u tadašnju Kraljevinu Srba, Xrvata i Slovenaca. Bicenko je posao završio kombinujući tradiciju stare i nove otadžbine.
Drugi put svetinja je oštećena u eksploziji skladišta municije u obližnjoj smederevskoj tvrđavi 5. juna 1941. godine, koja je razorila grad, pobila više hiljada nedužnih civila a čiji uzrok nikad nije utvrđen. S vremena na vreme, izazivanje eksplozije sebi su pripisivali komunisti, po drugoj verziji municija se zapalila od vrućine, a po trećoj požar je izazvao opušak engleskog pilota koji je tog dana (navodno) avionom prleteo iznad Smedereva.
Na smederevskoj crkvi još su vidljive posledice stravične eksplozije, koja je načinila krater dug pedeset a dubok desetak metara. Naime usled snažne detonacije zemljište ispod crkve, koje je i inače zbog podzemnih voda iz nekoliko stotina metara udaljenog Dunava bilo močvarno, je popustilo, što je dovelo do sleganja crkvenog poda. I sedam decenija kasnije pod crkve je izrazito neravan.
Na fasadi crkve dominira srpska srednjovekovna tradicija, ali ima i jasno prepoznatljivih elemenata baroka i islama.
Neodvojivi deo crkvene celine predstavlja veličanstven spomenik koji je u porti podignut junacima iz Smedereva koji su poginuli u Prvom svetskom ratu.
Ikone na ikonostasu i živopis, stručnjaci su opisali kao „izuzetno vrednu slikarsku celinu, stilski izvedenu kao kompromisno rešenje između srpske tradicionalne religiozne slike, savremenog bogoslovlja, ruske tradicije i akademskog stila“.
Među slikarskim ostvarenjima, za meštane najveći značaj ima kompozicija Prenos moštiju svetog Luke u Smederevo. U znak sećanja na 1453. godinu, kad su mošti apostola i jevanđeliste Luke donete u tadašnju prestonicu srpske despotovine.
Mošti svetitelja su zatim prenete u Bosnu, pa u Veneciju, gde se i sad nalaze, Turci su okupirali Smederevo, ali su novije generacije Smederevaca odlučile da taj događaj sačuvaju od zaborava i na taj način što će Svetog Luku izabrati za gradsku crkvenu slavu i za ime gradske bolnice.
Projekat sufinansiran iz budžeta grada Smedereva. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
