Teško je reći koja od tri građevine u centru Smedereva, na prostranom gradskom trgu, koji nosi im Trg republike i kakvih je malo u Srbiji, je lepša: zgrada suda, Opštinskog doma u kojem je sad smešteno načelstvo Podunavskog okruga ili Crkva svetog velikomučenika Georgija. Čiji je zvonik visok čak 51 metar, tako da ova svetinja centrom nekadašnje prestonice srpske despotiovine ne dominira samo duhovno već i arhitektonski.
Kad šetate trgom ispred crkve teško je proceniti šta ostavlja jači utisak: lepota tri znamenite građevine ili osećaj širine, postojanosti i tradicije koji vas ispunjava.
Što se gradske crkve tiče, ništa manje od spoljašnosti, snažan utisak na posetioce hrama ostavlja i njegova unutrašnjost, posebno šest ogromnih antičkih stubova, koji drže svodove pet kupola. Stubovi su obloženi sivo zelenkastim mermerom, a povezani su impresivnim lukovima velikog raspona, sagrađenim u vizantijskom stilu.
Po izgledu crkva umnogome podseća na Crkvu svete Trojice u manastiru Manasija. Ne slučajno. Ostalo je predanje da su tadašnje smederevske vlasti i crkveni velikodostojnici baš hteli da njihova crkva bude slična manastirskoj. Da im svetinja bude dostojna nekadašnjeg značaja i ugleda Smedereva. Zbog toga je prilikom pravljenja projekta arhitekta Jan Nevoli prosto precrtao neka rešenja iz Manasije.
A da bi sve bilo „kako carski valja i trebuje“, kako „dolikuje“ nekadašnjoj prestonici, smederevska crkva je i veća i viša od one kraj Despotovca. Svetinja je u osnovi duga 31 a široka 18 metara.
Crkva posvećena svetom Georgiju sagrađena je od 1850. do 1854. godine a glavni graditelj je bio Andreja Damjanov iz Velesa, jedan od najčuvenijih crkvenih graditelja Balkana u 19. veku. Koji je sagradio više desetina crkava na prostoru sadašnje Makedonije, Srbije, Grčke i BiX i ostalim delovima nekadašnjeg Osmanskog carstva. Među njima su i Crkva svete Trojice u Mostaru, Saborni hram Roždestva presvete Bogorodice u Sarajevu, Crkva svete Trojice u Vranju i Crkva svete Bogorodice u Skoplju.
Arhitekta iz Beograda Evgenij Lavčević osmislio je i izradio ikonostas, pevnice, propovedaonicu, presto za arhiepiskopa i naslone isklesane od belog mermera sa planine Venčac kod Aranđelovca.
Velelepna građevina je više puta teško oštećena što se vidi čim se u nju uđe. Najteže stradanje doživela je 5. juna 1941. godine, od eksplozije 430 vagona municije, eksploziva i goriva koje je nemački okupator čuvao u obližnjoj smederevskoj tvrđavi. Naime usled snažne detonacije zemljište ispod crkve, koje je i inače zbog podzemnih voda iz nekoliko stotina metara udaljenog Dunava stalno močvarno, je popustilo, što je dovelo do rastresanja crkve i sleganja crkvenog poda. Pojedini stručnjaci ističu da je pravo čudo pa hram nije pretrpeo znatno teža oštećenja.
I sedam decenija kasnije pod crkve je izrazito neravan. Što ovoju svetinji daje još veći značaj i draž. Jer su i te neravnine jedno izuzetno dragoceno svedočanstvo o iskušenjima kroz koja su svetinja, Smederevo i njihov narod prolazili.
I prilikom prve okupacije Srbije, od kraja 1915. godine, Germani su na crkvi počinili veliku štetu. Stradala je unutrašnjost crkve, kojom prilikom je ikonostas potpuno uništen. Na inicijativu Kola srpskih sestara, svetinja je obnovljena 1922. godine. A Upravni odbor Crkvene opštine Smederevo je 1935. godine zaključio Ugovor o živopisanju hrama i izradi ikona za ikonostas sa Andrejom
Vasiljevićem Bicenkom, akademskim slikarem iz Kijeva, koji je nakon što su komunisti izvršili državni udar u Rusiji prebegao u tadašnju Kraljevinu Srba, Xrvata i Slovenaca. Bicenko je posao završio kombinujući graditeljsku tradiciju stare i nove otadžbine.
U opisu koji su sačinili stručnjaci Zavoda za zaštitu spomenika piše da je: „crkva trobrodna, osnove upisanog krsta, ima poligonalnu apsidu, đakonikon i proskomediju, pevnice, zatim pet vitkih kubeta i masivni barokni zvonik na zapadu. Prostorno je podeljena na oltarski deo, naos i malu pripratu, iznad koje je galerija. Svod crkve drži šest snažnih stubova obloženih sivo zelenkastim veštačkim mermerom, sa vizantijskim kapitelima povezanim lukovima“.
-Ikosnostas, pevnice, propovedaonica, presto za arhiepiskopa, ram za prestonu ikonu sv. Georgija i dva nalonja, isklesani su od belog venčačkog mermera u vizantijskom stilu sigurnom rukom umetnika Evgenija Lavcevića iz Beograda- kaže se u istom dokumentu.
Na fasadi crkve dominira srpska srednjovekovna tradicija, ali ima i jasno prepoznatljivih elemenata baroka i islama.
Neodvojivi deo crkvene celine predstavlja vrlo lep spomenik Smederevcima koji su poginuli u Prvom svetskom ratu a koji se nalazi dvadesetak metara od Crkve svetog Đorđa. Malo je poznato da su Smederevo i njegova okolina bili poprište jedne od većih bitaka u Srbiji na početku Prvog svetskog rata, na Mitrovdan 1914. godine, u kojoj je srpska vojska teško porazila austro-ugarskog okupatora i nanevši mu velike gubitke, prisilila ga na povlačenje preko Dunava, u okupirani Banat.
Ikone na ikonostasu i živopis stručnjaci su opisali kao „izuzetno vrednu slikarsku celinu, stilski izvedenu kao kompromisno rešenje između srpske tradicionalne religiozne slike, savremenog bogoslovlja, ruske tradicije i akademskog stila“.
Među slikarskim ostvarenjima, za meštane najveći značaj ima kompozicija Prenos moštiju svetog Luke u Smederevo. U znak sećanja na 1453. godinu, kad su mošti apostola i jevanđeliste Luke donete u tadašnju prestonicu srpske despotovine i tu ostale sve do uoči konačnog pada Smedereva, šest godina kasnije.
Kad su despot i njegovi saradnici procenili da se despotovina neće moći odupreti islamskim varvarima, doneta je odluka da se spasu bar mošti svetitelja. One su prebačene u Bosnu, a iz nje u Italiju, gde se i danas nalaze.
Projekat sufinansiran iz budžeta grada Smedereva.
Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
